Hawliau Gofalwyr Ifanc yng Ngogledd Iwerddon
CymraegEnglish
“Mae gan oedolyn ag anabledd, salwch neu gyflwr iechyd meddwl hawl i gefnogaeth gan y gwasanaethau cymdeithasol, yn dibynnu ar ei anghenion. Ni ddylent orfod dibynnu ar bobl ifanc i ofalu amdanynt."
"Mae’n bwysig bod y gwasanaethau cymdeithasol yn sicrhau bod y teulu cyfan yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi a’ch bod chi, fel gofalwr ifanc, yn gyfforddus â’ch rôl yn y teulu.” Nidirect, gwefan Llywodraeth Gogledd Iwerddon
Yr hawl i asesiad
Yng Ngogledd Iwerddon, mae gan ofalwyr o bob oed, gan gynnwys gofalwyr ifanc, yr hawl gyfreithiol i asesiad o’u hanghenion eu hunain. Mae statudol yn golygu bod angen rhywbeth yn ôl y gyfraith.
Mae’r hawl i ofalwyr ifanc ac oedolion ifanc sy’n ofalwyr gael asesiad gofalwr wedi’i nodi mewn dwy gyfraith wahanol; Deddf Gofalwyr a Thaliadau Uniongyrchol (Gogledd Iwerddon) 2002 a Gorchymyn Plant (Gogledd Iwerddon) 1995.
Cynhelir yr asesiad i benderfynu a yw plentyn neu berson ifanc yn “blentyn mewn angen” ac angen cymorth. Nid oes terfyn oedran is ar gyfer asesiad anghenion gofalwr ifanc.
Mae'r llywodraeth yn comisiynu Gwasanaethau Gofalwyr Ifanc Rhanbarthol i gynnal asesiadau ar gyfer gofalwyr ifanc rhwng 8 a 18 oed. Tra bod Ymddiriedolaethau Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn gyfrifol am asesiadau gofalwyr ifanc ar gyfer unrhyw un o dan wyth oed.
Mae gan Ymddiriedolaethau Iechyd a Gofal Cymdeithasol ddyletswydd i hysbysu gofalwyr ifanc a'u teuluoedd am eu hawl i ofyn am asesiad. Mae'n rhaid iddynt hefyd wneud hyn ar gyfer oedolion sy'n gofalu.
Mae hyn yn golygu bod yn rhaid iddynt sicrhau bod gofalwyr ifanc yn cael gwybod am eu hawl i gael asesiad gofalwr sy’n oedolyn ar ôl iddynt droi’n 18 oed.
Mae pobl ifanc sy'n cefnogi eu brawd neu chwaer (a elwir yn ofalwyr ifanc brodyr a chwiorydd) yn cael eu hasesu gan y Gwasanaeth Gofalwyr Ifanc Rhanbarthol.
Mae elusennau plant Action for Children a Barnardo's NI yn cynnal yr asesiadau, gan ddefnyddio proses o'r enw UNOCINI – Deall Anghenion Plant yng Ngogledd Iwerddon.
Mae'r Gorchymyn Plant hefyd yn ei gwneud yn ofynnol i Ymddiriedolaethau Iechyd a Gofal Cymdeithasol gyhoeddi gwybodaeth am y gwasanaethau y maent yn eu darparu a, lle bo'n briodol, y rhai a ddarperir gan sefydliadau eraill.
Mae hyn yn golygu, er enghraifft, y dylent ddweud wrth ofalwyr ifanc a'u teuluoedd am y cymorth sydd ar gael iddynt gan elusennau.
Trefnu a pharatoi ar gyfer eich asesiad gofalwr ifanc
Beth i'w ddisgwyl yn ystod ac ar ôl eich asesiad